{"id":428630,"date":"2024-05-25T10:03:00","date_gmt":"2024-05-25T04:33:00","guid":{"rendered":"https:\/\/leverageedu.com\/blog\/hi\/?p=428630"},"modified":"2024-05-25T12:00:46","modified_gmt":"2024-05-25T06:30:46","slug":"upsc-economics-syllabus-in-hindi","status":"publish","type":"post","link":"https:\/\/leverageedu.com\/blog\/hi\/upsc-economics-syllabus-in-hindi\/","title":{"rendered":"UPSC Economics Syllabus : \u092f\u0942\u092a\u0940\u090f\u0938\u0938\u0940 \u0915\u0947 \u0935\u0948\u0915\u0932\u094d\u092a\u093f\u0915 \u0935\u093f\u0937\u092f \u0905\u0930\u094d\u0925\u0936\u093e\u0938\u094d\u0924\u094d\u0930 \u0915\u093e \u0938\u0902\u092a\u0942\u0930\u094d\u0923 \u0938\u093f\u0932\u0947\u092c\u0938"},"content":{"rendered":"\n

UPSC Economics Syllabus In Hindi: UPSC \u0938\u093f\u0935\u093f\u0932 \u092a\u0930\u0940\u0915\u094d\u0937\u093e \u0924\u0940\u0928 \u091a\u0930\u0923\u094b\u0902 \u092e\u0947\u0902 \u0915\u0902\u0921\u0915\u094d\u091f \u0915\u0940 \u091c\u093e\u0924\u0940 \u0939\u0948 \u091c\u093f\u0938\u0947 \u092a\u094d\u0930\u093f\u0932\u093f\u092e\u094d\u0938 \u092a\u0930\u0940\u0915\u094d\u0937\u093e, \u092e\u0947\u0902\u0938 \u092a\u0930\u0940\u0915\u094d\u0937\u093e \u0914\u0930 \u0907\u0902\u091f\u0930\u0935\u094d\u092f\u0942 \u092e\u0947\u0902 \u0935\u093f\u092d\u093e\u091c\u093f\u0924 \u0915\u093f\u092f\u093e \u0917\u092f\u093e \u0939\u0948\u0964 \u092a\u094d\u0930\u093f\u0932\u093f\u092e\u094d\u0938 \u092a\u0930\u0940\u0915\u094d\u0937\u093e \u090f\u0915 \u0938\u094d\u0915\u094d\u0930\u0940\u0928\u093f\u0902\u0917 \u092a\u0930\u0940\u0915\u094d\u0937\u093e \u0939\u0948 \u091c\u094b \u0915\u0948\u0902\u0921\u093f\u0921\u0947\u091f\u094d\u0938 \u0915\u094b \u0905\u0917\u0932\u0947 \u091a\u0930\u0923, \u092f\u093e\u0928\u0940 \u092e\u0947\u0902\u0938 \u092a\u0930\u0940\u0915\u094d\u0937\u093e \u0915\u0947 \u0932\u093f\u090f \u092f\u094b\u0917\u094d\u092f \u092c\u0928\u093e\u0924\u0940 \u0939\u0948\u0964 \u092e\u0947\u0902\u0938 \u090f\u0917\u094d\u091c\u093e\u092e \u092e\u0947\u0902 \u092a\u093e\u0938 \u0939\u094b\u0928\u0947 \u0935\u093e\u0932\u0947 \u0915\u0948\u0902\u0921\u093f\u0921\u0947\u091f\u094d\u0938 \u0939\u0940 \u0907\u0902\u091f\u0930\u0935\u094d\u092f\u0942 \u0915\u0947 \u0932\u093f\u090f \u092f\u094b\u0917\u094d\u092f \u092e\u093e\u0928\u0947 \u091c\u093e\u0924\u0947 \u0939\u0948\u0902\u0964 UPSC \u092a\u094d\u0930\u093f\u0932\u093f\u092e\u094d\u0938 \u092a\u0930\u0940\u0915\u094d\u0937\u093e \u092e\u0947\u0902 \u0905\u0930\u094d\u0925\u0936\u093e\u0938\u094d\u0924\u094d\u0930 \u0938\u0947 \u0906\u0930\u094d\u0925\u093f\u0915 \u0914\u0930 \u0938\u093e\u092e\u093e\u091c\u093f\u0915 \u0935\u093f\u0915\u093e\u0938 \u2013 \u0938\u0924\u0924 \u0935\u093f\u0915\u093e\u0938, \u0917\u0930\u0940\u092c\u0940, \u091c\u0928\u0938\u093e\u0902\u0916\u094d\u092f\u093f\u0915\u0940, \u0938\u092e\u093e\u0935\u0947\u0936\u0928 \u090f\u0935\u0902 \u0938\u093e\u092e\u093e\u091c\u093f\u0915 \u0915\u094d\u0937\u0947\u0924\u094d\u0930 \u092e\u0947\u0902 \u0915\u0940 \u0917\u0908 \u0928\u0908 \u092a\u0939\u0932 \u0907\u0924\u094d\u092f\u093e\u0926\u093f \u0938\u0947 \u092a\u094d\u0930\u0936\u094d\u0928 \u092a\u0942\u091b\u0947\u0902 \u091c\u093e\u0924\u0947 \u0939\u0948 \u0924\u094b \u0935\u0939\u0940\u0902 \u092e\u0947\u0902\u0938 \u092a\u0930\u0940\u0915\u094d\u0937\u093e \u092e\u0947\u0902 \u0935\u0948\u0915\u0932\u094d\u092a\u093f\u0915 \u0935\u093f\u0937\u092f \u0905\u0930\u094d\u0925\u0936\u093e\u0938\u094d\u0924\u094d\u0930 \u0915\u0947 2 \u092a\u0947\u092a\u0930 \u0939\u094b\u0924\u0947 \u0939\u0948\u0902\u00a0<\/p>\n\n\n\n

UPSC \u092a\u0930\u0940\u0915\u094d\u0937\u093e \u092e\u0947\u0902 \u0905\u0930\u094d\u0925\u0936\u093e\u0938\u094d\u0924\u094d\u0930 \u0935\u093f\u0937\u092f \u092a\u094d\u0930\u093f\u0932\u093f\u092e\u094d\u0938 \u0914\u0930 \u092e\u0947\u0902\u0938 \u090f\u0917\u094d\u091c\u093e\u092e \u092e\u0947\u0902 \u092a\u0930\u0940\u0915\u094d\u0937\u093e \u0915\u0940 \u0926\u0943\u0937\u094d\u091f\u093f \u0938\u0947 \u092c\u0939\u0941\u0924 \u092e\u0939\u0924\u094d\u0935\u092a\u0942\u0930\u094d\u0923 \u092e\u093e\u0928\u093e \u091c\u093e\u0924\u093e \u0939\u0948\u0964 UPSC \u092a\u0930\u0940\u0915\u094d\u0937\u093e \u0915\u0940 \u0924\u0948\u092f\u093e\u0930\u0940 \u0915\u0930\u0928\u0947 \u0935\u093e\u0932\u0947 \u0938\u092d\u0940 \u0915\u0948\u0902\u0921\u093f\u0921\u0947\u091f\u094d\u0938 \u0915\u094b \u092a\u0930\u0940\u0915\u094d\u0937\u093e \u092a\u0948\u091f\u0930\u094d\u0928 \u0914\u0930 \u0938\u093f\u0932\u0947\u092c\u0938 \u0915\u0940 \u091c\u093e\u0928\u0915\u093e\u0930\u0940 \u0905\u0935\u0936\u094d\u092f \u0939\u094b\u0928\u0940 \u091a\u093e\u0939\u093f\u090f \u091c\u093f\u0938\u0915\u0947 \u092c\u093e\u0926 \u0939\u0940 \u0909\u0928\u094d\u0939\u0947\u0902 \u0906\u0917\u0947 \u0915\u0940 \u0924\u0948\u092f\u093e\u0930\u0940 \u0915\u0947 \u0932\u093f\u090f \u0905\u092a\u0928\u0940 \u0930\u0923\u0928\u0940\u0924\u093f \u092c\u0928\u093e\u0928\u0940 \u091a\u093e\u0939\u093f\u090f\u0964 \u092f\u0939\u093e\u0902 \u0939\u092e UPSC \u090f\u0938\u094d\u092a\u093f\u0930\u0947\u0902\u091f \u0915\u0947 \u0932\u093f\u090f UPSC economics syllabus in hindi \u0915\u0940 \u0915\u0902\u092a\u094d\u0932\u0940\u091f \u091c\u093e\u0928\u0915\u093e\u0930\u0940 \u0926\u0947 \u0930\u0939\u0947\u0902 \u0939\u0948\u0964 \u0907\u0938\u0932\u093f\u090f \u092c\u094d\u0932\u0949\u0917 \u0915\u094b \u0905\u0902\u0924 \u0924\u0915 \u091c\u0930\u0942\u0930 \u092a\u0922\u093c\u0947\u0902 \u0924\u093e\u0915\u093f \u0906\u092a \u0905\u092a\u0928\u0947 \u090f\u0917\u094d\u091c\u093e\u092e \u0915\u0940 \u0924\u0948\u092f\u093e\u0930\u0940 \u0914\u0930 \u092c\u0947\u0939\u0924\u0930 \u092e\u093e\u0927\u094d\u092f\u092e \u0938\u0947 \u0915\u0930 \u092a\u093e\u090f\u0902\u0964\u00a0<\/p>\n\n\n\n

IAS \u090f\u0917\u094d\u091c\u093e\u092e \u0915\u0902\u0921\u0915\u094d\u091f\u093f\u0902\u0917 \u092c\u0949\u0921\u0940<\/strong><\/td>\u092f\u0942\u092a\u0940\u090f\u0938\u0938\u0940<\/td><\/tr>
\u090f\u0917\u094d\u091c\u093e\u092e \u092e\u094b\u0921<\/strong><\/td>\u0911\u092b\u0932\u093e\u0907\u0928<\/td><\/tr>
\u0938\u093e\u0932 \u092e\u0947\u0902 \u0915\u093f\u0924\u0928\u0940 \u092c\u093e\u0930 \u090f\u0917\u094d\u091c\u093e\u092e \u0939\u094b\u0924\u093e \u0939\u0948<\/strong><\/td>\u0938\u093e\u0932 \u092e\u0947\u0902 \u090f\u0915 \u092c\u093e\u0930 \u090f\u0917\u094d\u091c\u093e\u092e \u0939\u094b\u0924\u093e \u0939\u0948\u0964<\/td><\/tr>
IAS \u090f\u0917\u094d\u091c\u093e\u092e \u0915\u0947 \u0932\u093f\u090f \u0906\u092f\u0941\u0938\u0940\u092e\u093e<\/strong><\/td>21 \u0938\u0947 32 \u0938\u093e\u0932 (\u0935\u0930\u094d\u0917 \u0915\u0947 \u0905\u0928\u0941\u0938\u093e\u0930 \u0905\u0932\u0917-\u0905\u0932\u0917 \u0928\u093f\u0930\u094d\u0927\u093e\u0930\u093f\u0924)<\/td><\/tr>
IAS \u090f\u0917\u094d\u091c\u093e\u092e \u0915\u0947 \u0932\u093f\u090f \u092f\u094b\u0917\u094d\u092f\u0924\u093e<\/strong><\/td>\u0915\u093f\u0938\u0940 \u092d\u0940 \u0938\u094d\u091f\u094d\u0930\u0940\u092e \u0938\u0947 \u0917\u094d\u0930\u0947\u091c\u0941\u090f\u0936\u0928\u0964<\/td><\/tr>
IAS \u090f\u0917\u094d\u091c\u093e\u092e \u092a\u0948\u091f\u0930\u094d\u0928<\/strong><\/td>\u092a\u094d\u0930\u0940\u0932\u093f\u092e\u094d\u0938 (MCQs), \u092e\u0947\u0928\u094d\u0938 (\u0921\u093f\u0938\u094d\u0915\u094d\u0930\u093f\u092a\u094d\u091f\u093f\u0935 \u092a\u0947\u092a\u0930), \u0907\u0902\u091f\u0930\u0935\u094d\u092f\u0942<\/td><\/tr>
IAS \u090f\u0917\u094d\u091c\u093e\u092e- \u092a\u094d\u0930\u0940\u0932\u093f\u092e\u094d\u0938 202<\/strong>4<\/td>16 \u091c\u0942\u0928, 2024<\/td><\/tr>
IAS \u090f\u0917\u094d\u091c\u093e\u092e- \u092e\u0947\u0928\u094d\u0938 202<\/strong>4<\/td>20 \u0938\u093f\u0924\u0902\u092c\u0930 2024 \u0938\u0947\u0964<\/td><\/tr>
\u0911\u092b\u093f\u0936\u093f\u092f\u0932 \u0935\u0947\u092c\u0938\u093e\u0907\u091f<\/strong><\/td>upsc.gov.in<\/strong><\/a><\/td><\/tr><\/tbody><\/table><\/figure>\n\n\n\n\n\n\n

UPSC \u0915\u094d\u092f\u093e \u0939\u0948?<\/span><\/h2>\n\n\n\n

\u0938\u0902\u0918 \u0932\u094b\u0915 \u0938\u0947\u0935\u093e \u0906\u092f\u094b\u0917 \u091c\u093f\u0938\u0947 \u0907\u0902\u0917\u094d\u0932\u093f\u0936 \u092e\u0947\u0902 \u2018\u092f\u0942\u0928\u093f\u092f\u0928 \u092a\u092c\u094d\u0932\u093f\u0915 \u0938\u0930\u094d\u0935\u093f\u0938 \u0915\u092e\u0940\u0936\u0928\u2019 (UPSC)<\/strong><\/a> <\/strong>\u0915\u0947 \u0928\u093e\u092e \u0938\u0947 \u092d\u0940 \u091c\u093e\u0928\u093e \u091c\u093e\u0924\u093e \u0939\u0948\u0964 \u092f\u0939 \u092d\u093e\u0930\u0924\u0940\u092f \u0915\u0949\u0928\u094d\u0938\u094d\u091f\u093f\u091f\u094d\u092f\u0942\u0936\u0928 \u0926\u094d\u0935\u093e\u0930\u093e \u0938\u094d\u0925\u093e\u092a\u093f\u0924 \u090f\u0915 \u0915\u094b\u0902\u0938\u094d\u091f\u0940\u091f\u0942\u0936\u0928\u0932 \u092c\u0949\u0921\u0940 \u0939\u0948, \u091c\u094b \u092d\u093e\u0930\u0924 \u0938\u0930\u0915\u093e\u0930 \u0915\u0947 \u0932\u094b\u0915\u0938\u0947\u0935\u093e \u0915\u0947 \u092a\u0926\u093e\u0927\u093f\u0915\u093e\u0930\u093f\u092f\u094b\u0902 \u0915\u0940 \u0930\u093f\u0915\u094d\u0930\u0942\u091f\u092e\u0947\u0902\u091f \u0915\u0947 \u0932\u093f\u090f \u090f\u0917\u094d\u091c\u093e\u092e \u0915\u0902\u0921\u0915\u094d\u091f \u0915\u0930\u0924\u093e \u0939\u0948\u0964 \u092d\u093e\u0930\u0924\u0940\u092f \u0915\u0949\u0928\u094d\u0938\u094d\u091f\u093f\u091f\u0942\u0936\u0928 \u0915\u0947 \u092d\u093e\u0917-14 \u0915\u0947 \u0905\u0902\u0924\u0930\u094d\u0917\u0924 \u0905\u0928\u0941\u091a\u094d\u091b\u0947\u0926 315-323 \u092e\u0947\u0902 \u090f\u0915 \u092f\u0942\u0928\u093f\u092f\u0928 \u092a\u092c\u094d\u0932\u093f\u0915 \u0938\u0930\u094d\u0935\u093f\u0938 \u0915\u092e\u0940\u0936\u0928 \u0914\u0930 \u0930\u093e\u091c\u094d\u092f\u094b\u0902 \u0915\u0947 \u0932\u093f\u090f \u2018\u0938\u094d\u091f\u0947\u091f \u092a\u092c\u094d\u0932\u093f\u0915 \u0938\u0930\u094d\u0935\u093f\u0938 \u0915\u092e\u0940\u0936\u0928\u2019 (SPSC) \u0915\u0947 \u0917\u0920\u0928 \u0915\u093e \u092a\u094d\u0930\u094b\u0935\u093f\u0936\u0928 \u0939\u0948\u0964 \u091c\u093f\u0938\u0915\u0947 \u092e\u093e\u0927\u094d\u092f\u092e \u0938\u0947 \u0926\u0947\u0936 \u0938\u092c\u0938\u0947 \u0915\u0920\u093f\u0928 \u090f\u0917\u094d\u091c\u093e\u092e \u092e\u093e\u0928\u0947 \u091c\u093e\u0928\u0947 \u0935\u093e\u0932\u0947 UPSC \u0915\u0947 \u092e\u093e\u0927\u094d\u092f\u092e \u0938\u0947 \u0926\u0947\u0936 \u0915\u0947 \u092a\u094d\u0930\u092e\u0941\u0916 \u092a\u0926\u093e\u0927\u093f\u0915\u093e\u0930\u093f\u092f\u094b\u0902 \u0915\u0940 \u0930\u093f\u0915\u094d\u0930\u0942\u091f\u092e\u0947\u0902\u091f \u0915\u0940 \u091c\u093e\u0924\u0940 \u0939\u0948\u0964 \u091c\u093f\u0938\u092e\u0947\u0902 IAS, IPS, IFS, IRS \u0914\u0930 ITS \u091c\u0948\u0938\u0940 \u0905\u0928\u094d\u092f \u092a\u094b\u0938\u094d\u091f \u0936\u093e\u092e\u093f\u0932 \u0939\u094b\u0924\u0940 \u0939\u0948\u0902\u0964\u00a0<\/p>\n\n\n\n

UPSC \u092a\u094d\u0930\u093f\u0932\u093f\u092e\u094d\u0938 \u092a\u0930\u0940\u0915\u094d\u0937\u093e \u0915\u093e \u0938\u093f\u0932\u0947\u092c\u0938 \u0915\u094d\u092f\u093e \u0939\u0948?<\/span><\/h2>\n\n\n\n

UPSC \u092a\u094d\u0930\u093f\u0932\u093f\u092e\u094d\u0938 \u090f\u0917\u094d\u091c\u093e\u092e \u092e\u0947\u0902 \u0926\u094b \u092a\u0947\u092a\u0930 \u0939\u094b\u0924\u0947 \u0939\u0948, \u091c\u093f\u0938\u0915\u093e \u0938\u093f\u0932\u0947\u092c\u0938 \u0939\u092e \u0928\u0940\u091a\u0947 \u0926\u093f\u090f \u0917\u090f \u092c\u093f\u0902\u0926\u0941\u0913\u0902 \u092e\u0947\u0902 \u0926\u0947\u0916 \u0938\u0915\u0924\u0947 \u0939\u0948\u0902:-<\/p>\n\n\n\n

\u092a\u094d\u0930\u0925\u092e \u092a\u0947\u092a\u0930 – \u091c\u0928\u0930\u0932 \u0938\u094d\u091f\u0921\u0940 <\/span><\/h3>\n\n\n\n
    \n
  • \u0930\u093e\u0937\u094d\u091f\u094d\u0930\u0940\u092f \u0914\u0930 \u0905\u0902\u0924\u0930\u0930\u093e\u0937\u094d\u091f\u094d\u0930\u0940\u092f \u092e\u0939\u0924\u094d\u0924\u094d\u0935 \u0915\u0940 \u0938\u093e\u092e\u092f\u093f\u0915 \u0918\u091f\u0928\u093e\u090f\u0901<\/li>\n\n\n\n
  • \u092d\u093e\u0930\u0924 \u0915\u093e \u0907\u0924\u093f\u0939\u093e\u0938 \u0914\u0930 \u092d\u093e\u0930\u0924\u0940\u092f \u0930\u093e\u0937\u094d\u091f\u094d\u0930\u0940\u092f \u0906\u0902\u0926\u094b\u0932\u0928 <\/li>\n\n\n\n
  • \u092d\u093e\u0930\u0924 \u090f\u0935\u0902 \u0935\u093f\u0936\u094d\u0935 \u0915\u093e \u092d\u0942\u0917\u094b\u0932 : \u092d\u093e\u0930\u0924 \u090f\u0935\u0902 \u0935\u093f\u0936\u094d\u0935 \u0915\u093e \u092a\u094d\u0930\u093e\u0915\u0943\u0924\u093f\u0915, \u0938\u093e\u092e\u093e\u091c\u093f\u0915, \u0906\u0930\u094d\u0925\u093f\u0915 \u092d\u0942\u0917\u094b\u0932<\/li>\n\n\n\n
  • \u092d\u093e\u0930\u0924\u0940\u092f \u0930\u093e\u091c\u094d\u092f\u0924\u0902\u0924\u094d\u0930 \u0914\u0930 \u0936\u093e\u0938\u0928- \u0938\u0902\u0935\u093f\u0927\u093e\u0928, \u0930\u093e\u091c\u0928\u0940\u0924\u093f\u0915 \u092a\u094d\u0930\u0923\u093e\u0932\u0940, \u092a\u0902\u091a\u093e\u092f\u0924\u0940 \u0930\u093e\u091c, \u0932\u094b\u0915\u0928\u0940\u0924\u093f, \u0905\u0927\u093f\u0915\u093e\u0930\u094b\u0902 \u0938\u0902\u092c\u0902\u0927\u0940 \u092e\u0941\u0926\u094d\u0926\u0947 \u0907\u0924\u094d\u092f\u093e\u0926\u093f <\/li>\n\n\n\n
  • \u0906\u0930\u094d\u0925\u093f\u0915 \u0914\u0930 \u0938\u093e\u092e\u093e\u091c\u093f\u0915 \u0935\u093f\u0915\u093e\u0938- \u0938\u0924\u0924\u094d \u0935\u093f\u0915\u093e\u0938, \u0917\u0930\u0940\u092c\u0940, \u0938\u092e\u093e\u0935\u0947\u0936\u0928, \u091c\u0928\u0938\u093e\u0902\u0916\u094d\u092f\u093f\u0915\u0940, \u0938\u093e\u092e\u093e\u091c\u093f\u0915 \u0915\u094d\u0937\u0947\u0924\u094d\u0930 \u092e\u0947\u0902 \u0915\u0940 \u0917\u0908 \u092a\u0939\u0932 \u0906\u0926\u093f<\/li>\n\n\n\n
  • \u092a\u0930\u094d\u092f\u093e\u0935\u0930\u0923\u0940\u092f \u092a\u093e\u0930\u093f\u0938\u094d\u0925\u093f\u0924\u093f\u0915\u0940, \u091c\u0948\u0935-\u0935\u093f\u0935\u093f\u0927\u0924\u093e \u0914\u0930 \u091c\u0932\u0935\u093e\u092f\u0941 \u092a\u0930\u093f\u0935\u0930\u094d\u0924\u0928 \u0938\u0902\u092c\u0902\u0927\u0940 \u0938\u093e\u092e\u093e\u0928\u094d\u092f \u092e\u0941\u0926\u094d\u0926\u0947<\/li>\n\n\n\n
  • \u0938\u093e\u092e\u093e\u0928\u094d\u092f \u0935\u093f\u091c\u094d\u091e\u093e\u0928 <\/li>\n<\/ul>\n\n\n\n

    \u0926\u0942\u0938\u0930\u093e \u092a\u0947\u092a\u0930 – \u0938\u093f\u0935\u093f\u0932 \u0938\u0930\u094d\u0935\u093f\u0938\u0947\u091c \u090f\u092a\u094d\u091f\u0940\u091f\u094d\u092f\u0942\u0921 \u091f\u0947\u0938\u094d\u091f (CSAT)<\/span><\/h3>\n\n\n\n
      \n
    • \u0915\u092e\u094d\u092a\u094d\u0930\u0947\u0939\u0947\u0902\u0938\u093f\u092c\u093f\u0932\u093f\u091f\u0940 <\/li>\n\n\n\n
    • \u0907\u0902\u091f\u0930 \u092a\u0930\u094d\u0938\u0928\u0932 \u0938\u094d\u0915\u093f\u0932\u094d\u0938 \u0907\u0928\u094d\u0915\u094d\u0932\u0942\u0921\u093f\u0902\u0917 \u0915\u092e\u094d\u092f\u0941\u0928\u093f\u0915\u0947\u0936\u0928 \u0938\u094d\u0915\u093f\u0932\u094d\u0938 <\/li>\n\n\n\n
    • \u0932\u0949\u091c\u093f\u0915\u0932 \u0938\u094d\u0915\u093f\u0932\u094d\u0938 \u090f\u0902\u0921 \u090f\u0928\u093e\u0932\u093f\u091f\u093f\u0915\u0932 \u090f\u092c\u093f\u0932\u093f\u091f\u0940 <\/li>\n\n\n\n
    • \u0921\u093f\u0938\u0940\u091c\u0928 \u092e\u0947\u0915\u093f\u0902\u0917 \u090f\u0902\u0921 \u092a\u094d\u0930\u0949\u092c\u094d\u0932\u092e \u0938\u0949\u0932\u094d\u0935\u093f\u0902\u0917 <\/li>\n\n\n\n
    • \u091c\u0928\u0930\u0932 \u092e\u0947\u0928\u094d\u091f\u0932 \u090f\u092c\u093f\u0932\u093f\u091f\u0940 <\/li>\n\n\n\n
    • \u092c\u0947\u0938\u093f\u0915 \u0928\u0902\u092c\u0930\u094d\u0938, \u0907\u0902\u091f\u0930\u092a\u094d\u0930\u093f\u091f\u0947\u0936\u0928 \u0911\u092b\u093c \u0921\u093e\u091f\u093e <\/li>\n<\/ul>\n\n\n\n

      UPSC Economics Syllabus In Hindi<\/span><\/h2>\n\n\n\n

      \u092f\u0939\u093e\u0902 UPSC \u090f\u0938\u094d\u092a\u093f\u0930\u0947\u0902\u091f \u0915\u0947 \u0932\u093f\u090f UPSC economics syllabus in hindi \u0915\u0947 \u092e\u0947\u0902\u0938 \u090f\u0917\u094d\u091c\u093e\u092e \u0915\u093e \u0915\u0902\u092a\u094d\u0932\u0940\u091f \u0938\u093f\u0932\u0947\u092c\u0938 \u0926\u093f\u092f\u093e \u091c\u093e \u0930\u0939\u093e \u0939\u0948\u0964 \u091c\u093f\u0938\u0947 \u0906\u092a \u0928\u0940\u091a\u0947 \u0926\u093f\u090f \u0917\u090f \u092c\u093f\u0902\u0926\u0941\u0913\u0902 \u092e\u0947\u0902 \u0926\u0947\u0916 \u0938\u0915\u0924\u0947 \u0939\u0948\u0902:-<\/p>\n\n\n\n

      \u0905\u0930\u094d\u0925\u0936\u093e\u0938\u094d\u0924\u094d\u0930 \u092a\u0947\u092a\u0930 – 1<\/span><\/h3>\n\n\n\n

       1. \u0909\u0928\u094d\u0928\u0924 \u0935\u094d\u092f\u0937\u094d\u091f\u093f \u0905\u0930\u094d\u0925\u0936\u093e\u0938\u094d\u0924\u094d\u0930 <\/strong><\/p>\n\n\n\n

      (i) \u0915\u0940\u092e\u0924 \u0928\u093f\u0930\u094d\u0927\u0930\u0923 \u0915\u0947 \u092e\u093e\u0930\u094d\u0936\u0932\u093f\u092f\u0928 \u090f\u0935\u0902 \u0935\u093e\u0932\u0930\u093e\u0938\u093f\u092f\u092e \u0909\u092a\u093e\u0917\u092e
      (ii) \u0935\u0948\u0915\u0932\u094d\u092a\u093f\u0915 \u0935\u093f\u0924\u0930\u0923 \u0938\u093f\u0926\u094d\u0926\u093e\u0902\u0924: \u0930\u093f\u0915\u093e\u0930\u094d\u0921\u094b\u0902, \u0915\u093e\u0932\u094d\u0921\u094b\u0930, \u0915\u0932\u0940\u0915\u0940
      (iii) \u092c\u093e\u091c\u093e\u0930 \u0938\u0902\u0930\u091a\u0928\u093e: \u090f\u0915\u093e\u0927\u093f\u0915\u093e\u0930\u0940 \u092a\u094d\u0930\u0924\u093f\u092f\u094b\u0917\u093f\u0924\u093e, \u0926\u094d\u0935\u093f\u0905\u0927\u093f\u0915\u093e\u0930, \u0905\u0932\u094d\u092a\u093e\u0927\u093f\u0915\u093e\u0930
      (iv) \u0906\u0927\u0941\u0928\u093f\u0915 \u0915\u0932\u094d\u092f\u093e\u0923 \u092e\u093e\u0928\u0926\u0902\u0921: \u092a\u0930\u0947\u091f\u0940 \u0939\u093f\u0915\u094d\u0938 \u090f\u0935\u0902 \u0938\u093f\u0924\u094b\u0935\u0938\u094d\u0915\u0940, \u0910\u0930\u094b \u0915\u093e \u0905\u0938\u0902\u092d\u093e\u0935\u0928\u093e \u092a\u094d\u0930\u092e\u0947\u092f, \u090f. \u0915\u0947. \u0938\u0947\u0928 \u0915\u093e \u0938\u093e\u092e\u093e\u091c\u093f\u0915 \u0915\u0932\u094d\u092f\u093e\u0923 \u092b\u0932\u0928<\/p>\n\n\n\n

       2. \u0909\u0928\u094d\u0928\u0924 \u0938\u092e\u0937\u094d\u091f\u093f \u0905\u0930\u094d\u0925\u0936\u093e\u0938\u094d\u0924\u094d\u0930<\/strong><\/p>\n\n\n\n

      (i) \u0928\u093f\u092f\u094b\u091c\u0928 \u0906\u092f \u090f\u0935\u0902 \u092c\u094d\u092f\u093e\u091c \u0926\u0930 \u0928\u093f\u0930\u094d\u0927\u0930\u0923 \u0915\u0947 \u0909\u092a\u093e\u0917\u092e: \u0915\u094d\u0932\u093e\u0938\u093f\u0915\u0940,\u0915\u0940\u0928\u094d\u0938 (IS-LM) \u0935\u0915\u094d\u0930, \u0928\u0935\u0915\u094d\u0932\u093e\u0938\u093f\u0915\u0940 \u0938\u0902\u0936\u094d\u0932\u0947\u0937\u0923 \u090f\u0935\u0902 \u0928\u092f\u093e \u0915\u094d\u0932\u093e\u0938\u093f\u0915\u0940, \u092c\u094d\u092f\u093e\u091c \u0926\u0930 \u0928\u093f\u0930\u094d\u0927\u0930\u0923 \u090f\u0935\u0902 \u092c\u094d\u092f\u093e\u091c \u0926\u0930 \u0938\u0902\u0930\u091a\u0928\u093e \u0915\u0947 \u0938\u093f\u0926\u094d\u0926\u093e\u0902\u0924\u0964<\/p>\n\n\n\n

      3. \u092e\u0941\u0926\u094d\u0930\u093e \u092c\u0948\u0902\u0915\u093f\u0902\u0917 \u090f\u0935\u0902 \u0935\u093f\u0924\u094d\u0924<\/strong><\/p>\n\n\n\n

      (i) \u092e\u0941\u0926\u094d\u0930\u093e \u0915\u0940 \u092e\u093e\u0902\u0917 \u0914\u0930 \u092a\u0942\u0930\u094d\u0924\u093f : \u092e\u0941\u0926\u094d\u0930\u093e \u0915\u093e \u092e\u0941\u0926\u094d\u0930\u093e \u0917\u0941\u0923\u0915 \u092e\u093e\u0924\u094d\u0930\u093e \u0938\u093f\u0926\u094d\u0926\u093e\u0902\u0924 (\u092b\u093f\u0936\u0930, \u092a\u0940\u0915 \u090f\u0935\u0902 \u092b\u093e\u0907\u0921\u092e\u0948\u0928) \u0924\u0925\u093e \u0915\u0940\u0928 \u0915\u093e \u092e\u0941\u0926\u094d\u0930\u093e \u0915\u0947 \u0932\u093f\u090f \u092e\u093e\u0902\u0917 \u0915\u093e \u0938\u093f\u0926\u094d\u0926\u093e\u0902\u0924, \u092c\u0902\u0926 \u0914\u0930 \u0916\u0941\u0932\u0940 \u0905\u0930\u094d\u0925\u0935\u094d\u092f\u0935\u0938\u094d\u0925\u093e\u0913\u0902 \u092e\u0947\u0902 \u092e\u0941\u0926\u094d\u0930\u093e \u092a\u094d\u0930\u092c\u0902\u0927\u0928 \u0915\u0947 \u0932\u0915\u094d\u0937\u094d\u092f \u090f\u0935\u0902 \u0938\u093e\u0927\u0928\u0964 \u0915\u0947\u0928\u094d\u0926\u094d\u0930\u0940\u092f \u092c\u0948\u0902\u0915 \u0914\u0930 \u0916\u091c\u093e\u0928\u0947 \u0915\u0947 \u092c\u0940\u091a \u0938\u0902\u092c\u0902\u0927\u0964 \u092e\u0941\u0926\u094d\u0930\u093e \u0915\u0940 \u0935\u0943\u0926\u094d\u0926\u093f \u0926\u0930 \u092a\u0930 \u0909\u091a\u094d\u091a\u0924\u092e \u0938\u0940\u092e\u093e \u0915\u093e \u092a\u094d\u0930\u0938\u094d\u0924\u093e\u0935\u0964 
      (ii) \u0932\u094b\u0915 \u0935\u093f\u0924\u094d\u0924 \u0914\u0930 \u092c\u093e\u091c\u093e\u0930 \u0905\u0930\u094d\u0925\u0935\u094d\u092f\u0935\u0938\u094d\u0925\u093e \u0915\u0940 \u092d\u0942\u092e\u093f\u0915\u093e: \u0938\u0902\u0938\u093e\u0927\u0928\u094b\u0902 \u0915\u093e \u0935\u093f\u0928\u093f\u0927\u0928 \u0914\u0930 \u0935\u093f\u0924\u0930\u0923 \u0914\u0930 \u0938\u0902\u0935\u0943\u0926\u094d\u0926\u093f\u0964
      (iii) \u0938\u0930\u0915\u093e\u0930\u0940 \u0930\u093e\u091c\u0938\u094d\u0935 \u0915\u0947 \u0938\u094d\u0930\u094b\u0924, \u0915\u0930\u094b\u0902 \u090f\u0935\u0902 \u0909\u092a\u0926\u093e\u0928\u094b\u0902 \u0915\u0947 \u0930\u0942\u092a, \u0909\u0928\u0915\u0947 \u092d\u093e\u0930 \u090f\u0935\u0902 \u092a\u094d\u0930\u092d\u093e\u0935, \u0915\u0930\u093e\u0927\u093e\u0928 \u0915\u0940 \u0938\u0940\u092e\u093e\u090f\u0902, \u090b\u0923, \u0915\u094d\u0930\u093e\u0909\u0921\u093f\u0902\u0917 \u0906\u0909\u091f \u092a\u094d\u0930\u092d\u093e\u0935 \u090f\u0935\u0902 \u090b\u0923 \u0932\u0947\u0928\u0947 \u0915\u0940 \u0938\u0940\u092e\u093e\u090f\u0902, \u0932\u094b\u0915 \u0935\u094d\u092f\u092f \u090f\u0935\u0902 \u0907\u0938\u0915\u0947 \u092a\u094d\u0930\u092d\u093e\u0935\u0964<\/p>\n\n\n\n

      4. \u0905\u0902\u0924\u0930\u0930\u093e\u0937\u094d\u091f\u094d\u0930\u0940\u092f \u0905\u0930\u094d\u0925\u0936\u093e\u0938\u094d\u0924\u094d\u0930<\/strong><\/p>\n\n\n\n

        \n
      • \u0905\u0902\u0924\u0930\u0930\u093e\u0937\u094d\u091f\u094d\u0930\u0940\u092f \u0935\u094d\u092f\u093e\u092a\u093e\u0930 \u0915\u0947 \u092a\u0941\u0930\u093e\u0928\u0947 \u0914\u0930 \u0928\u090f \u0938\u093f\u0926\u094d\u0926\u093e\u0902\u0924:\n
          \n
        • \u0924\u0941\u0932\u0928\u093e\u0924\u094d\u092e\u0915 \u0932\u093e\u092d<\/li>\n\n\n\n
        • \u0935\u094d\u092f\u093e\u092a\u093e\u0930 \u0936\u0930\u094d\u0924\u0947\u0902 \u090f\u0935\u0902 \u092a\u094d\u0930\u0938\u094d\u0924\u093e\u0935 \u0935\u0915\u094d\u0930<\/li>\n\n\n\n
        • \u0909\u0924\u094d\u092a\u093e\u0926 \u091a\u0915\u094d\u0930 \u090f\u0935\u0902 \u0928\u093f\u0930\u094d\u0923\u093e\u092f\u0915 \u0935\u094d\u092f\u093e\u092a\u093e\u0930 \u0938\u093f\u0926\u094d\u0926\u093e\u0902\u0924<\/li>\n\n\n\n
        • \u2018\u2018\u0935\u094d\u092f\u093e\u092a\u093e\u0930, \u0938\u0902\u0935\u0943\u0926\u094d\u0926\u093f \u0915\u0947 \u091a\u093e\u0932\u0915 \u0915\u0947 \u0930\u0942\u092a \u092e\u0947\u0902\u2019\u2019 \u0914\u0930 \u0916\u0941\u0932\u0940 \u0905\u0930\u094d\u0925\u0935\u094d\u092f\u0935\u0938\u094d\u0925\u093e \u092e\u0947\u0902 \u0905\u0935\u0935\u093f\u0915\u093e\u0938 \u0915\u0947 \u0938\u093f\u0926\u094d\u0926\u093e\u0902\u0924\u0964<\/li>\n<\/ul>\n<\/li>\n\n\n\n
        • \u0938\u0902\u0930\u0915\u094d\u0937\u0923 \u0915\u0947 \u0938\u094d\u0935\u0930\u0942\u092a: \u091f\u0948\u0930\u093f\u092b \u090f\u0935\u0902 \u0915\u094b\u091f\u093e\u0964<\/li>\n\n\n\n
        • \u092d\u0941\u0917\u0924\u093e\u0928 \u0936\u0947\u0937 \u0938\u092e\u093e\u092f\u094b\u091c\u0928: \u0935\u0948\u0915\u0932\u094d\u092a\u093f\u0915 \u0909\u092a\u093e\u0917\u092e\n
            \n
          • \u0915\u0940\u092e\u0924 \u092c\u0928\u093e\u092e \u0906\u092f, \u0928\u093f\u092f\u0924 \u0935\u093f\u0928\u093f\u092e\u092f \u0926\u0930 \u0915\u0947 \u0905\u0927\u0940\u0928 \u0906\u092f \u0915\u0947 \u0938\u092e\u093e\u092f\u094b\u091c\u0928\u0964<\/li>\n\n\n\n
          • \u092e\u093f\u0936\u094d\u0930\u093f\u0924 \u0928\u0940\u0924\u093f \u0915\u0947 \u0938\u093f\u0926\u094d\u0926\u093e\u0902\u0924\u0964<\/li>\n\n\n\n
          • \u092a\u0942\u0902\u091c\u0940 \u091a\u0932\u093f\u0937\u094d\u0923\u0941\u0924\u093e \u0915\u0947 \u0905\u0927\u0940\u0928 \u0935\u093f\u0928\u093f\u092e\u092f \u0926\u0930 \u0938\u092e\u093e\u092f\u094b\u091c\u0928\u0964<\/li>\n\n\n\n
          • \u0935\u093f\u0915\u093e\u0938\u0936\u0940\u0932 \u0926\u0947\u0936\u094b\u0902 \u0915\u0947 \u0932\u093f\u090f \u0924\u093f\u0930\u0924\u0940 \u0926\u0930\u0947\u0902 \u0914\u0930 \u0909\u0928\u0915\u0940 \u0935\u093f\u0935\u0915\u094d\u0937\u093e, \u092e\u0941\u0926\u094d\u0930\u093e (\u0915\u0930\u0947\u0902\u0938\u0940) \u092c\u094b\u0930\u094d\u0921\u0964<\/li>\n\n\n\n
          • \u0935\u094d\u092f\u093e\u092a\u093e\u0930 \u0928\u0940\u0924\u093f \u090f\u0935\u0902 \u0935\u093f\u0915\u093e\u0938\u0936\u0940\u0932 \u0926\u0947\u0936\u0964<\/li>\n\n\n\n
          • BOP \u0916\u0941\u0932\u0940 \u0905\u0930\u094d\u0925\u0935\u094d\u092f\u0935\u0938\u094d\u0925\u093e \u0938\u092e\u0937\u094d\u091f\u093f \u092e\u093e\u0945\u0921\u0932 \u092e\u0947\u0902 \u0938\u092e\u093e\u092f\u094b\u091c\u0928 \u0924\u0925\u093e \u0928\u0940\u0924\u093f \u0938\u092e\u0928\u094d\u0935\u092f\u0964<\/li>\n\n\n\n
          • \u0938\u091f\u094d\u091f\u093e\u0964<\/li>\n\n\n\n
          • \u0935\u094d\u092f\u093e\u092a\u093e\u0930 \u0917\u0941\u091f \u090f\u0935\u0902 \u092e\u094c\u0926\u094d\u0930\u093f\u0915 \u0938\u0902\u0918\u0964<\/li>\n\n\n\n
          • \u0935\u093f\u0936\u094d\u0935 \u0935\u094d\u092f\u093e\u092a\u093e\u0930 \u0938\u0902\u0917\u0920\u0928 (WTO): TRIM, TRIPS \u0918\u0930\u0947\u0932\u0942 \u0909\u092a\u093e\u092f WTO \u092c\u093e\u0924\u091a\u0940\u0924 \u0915\u0947 \u0935\u093f\u092d\u093f\u0928\u094d\u0928 \u091a\u0915\u094d\u0930\u0964<\/li>\n<\/ul>\n<\/li>\n<\/ul>\n\n\n\n

            5. \u0938\u0902\u0935\u0943\u0926\u094d\u0926\u093f \u090f\u0935\u0902 \u0935\u093f\u0915\u093e\u0938 <\/strong><\/p>\n\n\n\n

            (I) \u0938\u0902\u0935\u0943\u0926\u094d\u0926\u093f \u0915\u0947 \u0938\u093f\u0926\u094d\u0926\u093e\u0902\u0924: \u0939\u0948\u0930\u0921 \u0915\u093e \u092e\u093e\u0945\u0921\u0932\u0964
            (II) \u0905\u0927\u093f\u0936\u0947\u0937 \u0936\u094d\u0930\u092e\u093f\u0915 \u0915\u0947 \u0938\u093e\u0925 \u0935\u093f\u0915\u093e\u0938 \u0915\u093e \u0932\u094d\u092f\u0942\u0907\u0938 \u092e\u093e\u0945\u0921\u0932\u0964
            (III) \u0938\u0902\u0924\u0941\u0932\u093f\u0924 \u090f\u0935\u0902 \u0905\u0938\u0902\u0924\u0941\u0932\u093f\u0924 \u0938\u0902\u0935\u0943\u0926\u094d\u0926\u093f\u0964
            (IV) \u092e\u093e\u0928\u0935 \u092a\u0942\u0902\u091c\u0940 \u090f\u0935\u0902 \u0906\u0930\u094d\u0925\u093f\u0915 \u0935\u0943\u0926\u094d\u0926\u093f\u0964<\/p>\n\n\n\n

            (\u0916) \u0915\u092e \u0935\u093f\u0915\u0938\u093f\u0924 \u0926\u0947\u0936\u094b\u0902 \u0915\u093e \u0906\u0930\u094d\u0925\u093f\u0915 \u0935\u093f\u0915\u093e\u0938 \u0915\u093e \u092a\u094d\u0930\u0915\u094d\u0930\u092e: \u0906\u0930\u094d\u0925\u093f\u0915 \u0935\u093f\u0915\u093e\u0938 \u090f\u0935\u0902 \u0938\u0902\u0930\u091a\u0928\u093e \u092a\u0930\u093f\u0935\u0930\u094d\u0924\u0928 \u0915\u0947 \u0935\u093f\u0937\u092f \u092e\u0947\u0902 \u092e\u093f\u0921\u0932 \u090f\u0935\u0902 \u0915\u0941\u091c\u092e\u0947\u0902\u091f\u0938: \u0915\u092e \u0935\u093f\u0915\u0938\u093f\u0924 \u0926\u0947\u0936\u094b\u0902 \u0915\u0947 \u0906\u0930\u094d\u0925\u093f\u0915 \u0935\u093f\u0915\u093e\u0938 \u092e\u0947\u0902 \u0915\u0943\u0937\u093f \u0915\u0940 \u092d\u0942\u092e\u093f\u0915\u093e\u0964
            (\u0917) \u0906\u0930\u094d\u0925\u093f\u0915 \u0935\u093f\u0915\u093e\u0938 \u0924\u0925\u093e \u0905\u0902\u0924\u0930\u094d\u0930\u093e\u0937\u094d\u091f\u094d\u0930\u0940\u092f \u090f\u0935\u0902 \u0928\u093f\u0935\u0947\u0936, \u092c\u0939\u0941\u0930\u093e\u0937\u094d\u091f\u094d\u0930\u0940\u092f\u094b\u0902 \u0915\u0940 \u092d\u0942\u092e\u093f\u0915\u093e\u0964
            (\u0918) \u0906\u092f\u094b\u091c\u0928\u093e \u090f\u0935\u0902 \u0906\u0930\u094d\u0925\u093f\u0915 \u0935\u093f\u0915\u093e\u0938: \u092c\u093e\u091c\u093e\u0930 \u0915\u0940 \u092c\u0926\u0932\u0924\u0940 \u092d\u0942\u092e\u093f\u0915\u093e \u090f\u0935\u0902 \u0906\u092f\u094b\u091c\u0928\u093e, \u0928\u093f\u091c\u0940-\u0938\u0930\u0915\u093e\u0930\u0940 \u0938\u093e\u091d\u0947\u0926\u093e\u0930\u0940\u0964
            (\u0918) \u0915\u0932\u094d\u092f\u093e\u0923 \u0938\u0902\u0915\u0947\u0924\u0915 \u090f\u0935\u0902 \u0935\u0943\u0926\u094d\u0926\u093f \u0915\u0947 \u092e\u093e\u092a-\u092e\u093e\u0928\u0935 \u0935\u093f\u0915\u093e\u0938 \u0915\u0947 \u0938\u0942\u091a\u0915 \u0964 \u0906\u0927\u093e\u0930\u092d\u0942\u0924 \u0906\u0935\u0936\u094d\u092f\u0915\u0924\u093e\u0913\u0902 \u0915\u093e \u0909\u092a\u093e\u0917\u092e\u0964
            (\u091a) \u0935\u093f\u0915\u093e\u0938 \u090f\u0935\u0902 \u092a\u0930\u094d\u092f\u093e\u0935\u0930\u0923\u0940 \u0927\u093e\u0930\u0923\u0940\u092f\u0924\u093e-\u092a\u0941\u0928\u0930\u094d\u0928\u0935\u0940\u0915\u0930\u0923\u0940\u092f \u090f\u0935\u0902 \u0905\u092a\u0941\u0928\u0930\u094d\u0928\u0935\u0940\u0915\u0930\u0923\u0940\u092f \u0938\u0902\u0938\u093e\u0927\u0928, \u092a\u0930\u094d\u092f\u093e\u0935\u0930\u0923\u0940 \u0905\u092a\u0915\u0930\u094d\u0937 \u0905\u0902\u0924\u0930-\u092a\u0940\u0922\u093c\u0940 \u0907\u0915\u094d\u0935\u093f\u091f\u0940 \u0935\u093f\u0915\u093e\u0938\u0964<\/p>\n\n\n\n

            \u0905\u0930\u094d\u0925\u0936\u093e\u0938\u094d\u0924\u094d\u0930 \u092a\u0947\u092a\u0930 – 2 <\/span><\/h3>\n\n\n\n
              \n
            • \u0938\u094d\u0935\u0924\u0902\u0924\u094d\u0930\u0924\u093e \u092a\u0942\u0930\u094d\u0935 \u092f\u0941\u0917 \u092e\u0947\u0902 \u092d\u093e\u0930\u0924\u0940\u092f \u0905\u0930\u094d\u0925\u0935\u094d\u092f\u0935\u0938\u094d\u0925\u093e\n
                \n
              • \u092d\u0942\u092e\u093f \u092a\u094d\u0930\u0923\u093e\u0932\u0940 \u090f\u0935\u0902 \u0907\u0938\u0915\u0947 \u092a\u0930\u093f\u0935\u0930\u094d\u0924\u0928, \u0915\u0943\u0937\u093f \u0915\u093e \u0935\u093e\u0923\u093f\u091c\u094d\u092f\u093f\u0940\u0915\u0930\u0923, \u0905\u092a\u0935\u0939\u0928 \u0938\u093f\u0926\u094d\u0926\u093e\u0902\u0924, \u0905\u092c\u0902\u0927\u0924\u093e \u0938\u093f\u0926\u094d\u0926\u093e\u0902\u0924 \u090f\u0935\u0902 \u0938\u092e\u093e\u0932\u094b\u091a\u0928\u093e \u0964 \u0928\u093f\u0930\u094d\u092e\u093e\u0923 \u090f\u0935\u0902 \u092a\u0930\u093f\u0935\u0939\u0928: \u091c\u0942\u091f \u0915\u092a\u093e\u0938, \u0930\u0947\u0932\u0935\u0947, \u092e\u0941\u0926\u094d\u0930\u093e \u090f\u0935\u0902 \u0938\u093e\u0916\u0964<\/li>\n<\/ul>\n<\/li>\n<\/ul>\n\n\n\n
                  \n
                • \u0938\u094d\u0935\u0924\u0902\u0924\u094d\u0930\u0924\u093e \u0915\u0947 \u092a\u0936\u094d\u091a\u093e\u0924\u094d \u092d\u093e\u0930\u0924\u0940\u092f \u0905\u0930\u094d\u0925\u0935\u094d\u092f\u0935\u0938\u094d\u0925\u093e\n
                    \n
                  • \u0909\u0926\u093e\u0930\u0940\u0915\u0930\u0923 \u0915\u0947 \u092a\u0942\u0930\u094d\u0935 \u0915\u093e \u092f\u0941\u0917\n
                      \n
                    • \u0935\u0915\u0940\u0932, \u0917\u093e\u0907\u0917\u093f\u0932 \u090f\u0935\u0902 \u0935\u0940. \u0915\u0947. \u0906\u0930. \u0935\u0940. \u0930\u093e\u0935 \u0915\u0947 \u092f\u094b\u0917\u0926\u093e\u0928 \u0964<\/li>\n\n\n\n
                    • \u0915\u0943\u0937\u093f: \u092d\u0942\u092e\u093f \u0938\u0941\u0927\u0930 \u090f\u0935\u0902 \u092d\u0942\u092e\u093f \u092a\u091f\u094d\u091f\u093e \u092a\u094d\u0930\u0923\u093e\u0932\u0940, \u0939\u0930\u093f\u0924 \u0915\u094d\u0930\u093e\u0902\u0924\u093f \u090f\u0935\u0902 \u0915\u0943\u0937\u093f \u092e\u0947\u0902 \u092a\u0942\u0902\u091c\u0940 \u0928\u093f\u0930\u094d\u092e\u093e\u0923\u0964<\/li>\n\n\n\n
                    • \u0938\u0902\u0918\u091f\u0928 \u090f\u0935\u0902 \u0938\u0902\u0935\u0943\u0926\u094d\u0926\u093f \u092e\u0947\u0902 \u0935\u094d\u092f\u093e\u092a\u093e\u0930 \u092a\u094d\u0930\u0935\u0943\u0924\u094d\u0924\u093f\u092f\u093e\u0902, \u0938\u0930\u0915\u093e\u0930\u0940 \u090f\u0935\u0902 \u0928\u093f\u091c\u0940 \u0915\u094d\u0937\u0947\u0924\u094d\u0930\u094b\u0902 \u0915\u0940 \u092d\u0942\u092e\u093f\u0915\u093e, \u0932\u0918\u0941 \u090f\u0935\u0902 \u0915\u0941\u091f\u0940\u0930 \u0909\u0926\u094d\u092f\u094b\u0917\u0964<\/li>\n\n\n\n
                    • \u0930\u093e\u0937\u094d\u091f\u094d\u0930\u0940\u092f \u090f\u0935\u0902 \u092a\u094d\u0930\u0924\u093f\u0935\u094d\u092f\u0915\u094d\u0924\u093f \u0906\u092f: \u0938\u094d\u0935\u0930\u0942\u092a, \u092a\u094d\u0930\u0935\u0943\u0924\u094d\u0924\u093f\u092f\u093e\u0902, \u0938\u0915\u0932 \u090f\u0935\u0902 \u0915\u094d\u0937\u0947\u0924\u094d\u0930\u0940\u092f \u0938\u0902\u0918\u091f\u0928 \u0924\u0925\u093e \u0909\u0928\u092e\u0947\u0902 \u092a\u0930\u093f\u0935\u0930\u094d\u0924\u0928\u0964<\/li>\n\n\n\n
                    • \u0930\u093e\u0937\u094d\u091f\u094d\u0930\u0940\u092f \u0906\u092f \u0935 \u0935\u093f\u0924\u0930\u0923 \u0915\u094b \u0928\u093f\u0930\u094d\u0927\u0930\u093f\u0924 \u0915\u0930\u0928\u0947 \u0935\u093e\u0932\u0947 \u0938\u094d\u0925\u0942\u0932 \u0915\u093e\u0930\u0915, \u0917\u0930\u0940\u092c\u0940 \u0915\u0947 \u092e\u093e\u092a, \u0917\u0930\u0940\u092c\u0940 \u090f\u0935\u0902 \u0905\u0938\u092e\u093e\u0928\u0924\u093e \u092e\u0947\u0902 \u092a\u094d\u0930\u0935\u0943\u0924\u094d\u0924\u093f\u092f\u093e\u0902\u0964<\/li>\n<\/ul>\n<\/li>\n<\/ul>\n<\/li>\n\n\n\n
                    • \u0909\u0926\u093e\u0930\u0940\u0915\u0930\u0923 \u0915\u0947 \u092a\u0936\u094d\u091a\u093e\u0924\u094d \u0915\u093e \u092f\u0941\u0917\n
                        \n
                      • \u0928\u092f\u093e \u0906\u0930\u094d\u0925\u093f\u0915 \u0938\u0941\u0927\u093e\u0930 \u090f\u0935\u0902 \u0915\u0943\u0937\u093f: \u0915\u0943\u0937\u093f \u090f\u0935\u0902 WTO, \u0916\u093e\u0926\u094d\u092f \u092a\u094d\u0930\u0938\u0902\u0938\u094d\u0915\u0930\u0923, \u0909\u092a\u0926\u093e\u0928, \u0915\u0943\u0937\u093f \u0915\u0940\u092e\u0924\u0947\u0902 \u090f\u0935\u0902 \u091c\u0928 \u0935\u093f\u0924\u0930\u0923 \u092a\u094d\u0930\u0923\u093e\u0932\u0940, \u0915\u0943\u0937\u093f \u0938\u0902\u0935\u0943\u0926\u094d\u0926\u093f \u092a\u0930 \u0932\u094b\u0915 \u0935\u094d\u092f\u092f \u0915\u093e \u0938\u092e\u093e\u0918\u093e\u0924 \u0964<\/li>\n\n\n\n
                      • \u0908 \u0906\u0930\u094d\u0925\u093f\u0915 \u0928\u0940\u0924\u093f \u090f\u0935\u0902 \u0909\u0926\u094d\u092f\u094b\u0917: \u0914\u0926\u094d\u092f\u094b\u0917\u093f\u0915\u0940\u0930\u0923 \u0928\u093f\u091c\u0940\u0915\u0930\u0923,\u0935\u093f\u0928\u093f\u0935\u0947\u0936 \u0915\u0940 \u0915\u093e\u0930\u094d\u092f \u0928\u0940\u0924\u093f, \u0935\u093f\u0926\u0947\u0936\u0940 \u092a\u094d\u0930\u0924\u094d\u092f\u0915\u094d\u0937 \u0928\u093f\u0935\u0947\u0936 \u0924\u0925\u093e \u092c\u0939\u0941\u0930\u093e\u0937\u094d\u091f\u094d\u0930\u0940\u092f\u094b\u0902 \u0915\u0940 \u092d\u0942\u092e\u093f\u0915\u093e<\/li>\n\n\n\n
                      • \u0928\u0908 \u0906\u0930\u094d\u0925\u093f\u0915 \u0928\u0940\u0924\u093f \u090f\u0935\u0902 \u0935\u094d\u092f\u093e\u092a\u093e\u0930: \u092c\u094c\u0926\u094d\u0927\u093f\u0915 \u0938\u0902\u092a\u0926\u093e \u0905\u0927\u094d\u0915\u093f\u093e\u0930:TRIPS, TRIMS, GATS \u0924\u0925\u093e NEW EXIM \u0928\u0940\u0924\u093f \u0915\u0940 \u0935\u093f\u0935\u0915\u094d\u0937\u093e\u090f\u0902 \u0964<\/li>\n\n\n\n
                      • \u0928\u0908 \u0935\u093f\u0928\u093f\u092e\u092f \u0926\u0930 \u0935\u094d\u092f\u0935\u0938\u094d\u0925\u093e: \u0906\u0902\u0936\u093f\u0915 \u090f\u0935\u0902 \u092a\u0942\u0930\u094d\u0923 \u092a\u0930\u093f\u0935\u0930\u094d\u0924\u0928\u0940\u092f\u0924\u093e \u0964<\/li>\n\n\n\n
                      • \u0928\u0908 \u0906\u0930\u094d\u0925\u093f\u0915 \u0928\u0940\u0924\u093f \u090f\u0935\u0902 \u0932\u094b\u0915 \u0935\u093f\u0924\u094d\u0924: \u0930\u093e\u091c\u0915\u094b\u0937\u0940\u092f \u0909\u0924\u094d\u0924\u0930\u0926\u093e\u092f\u093f\u0924\u094d\u0935 \u0905\u0927\u093f\u0928\u093f\u092f\u092e, \u092c\u093e\u0930\u0939\u0935\u093e\u0902 \u0935\u093f\u0924\u094d\u0924 \u0906\u092f\u094b\u0917 \u090f\u0935\u0902 \u0930\u093e\u091c\u0915\u094b\u0937\u0940\u092f \u0938\u0902\u0918\u0935\u093e\u0926 \u0924\u0925\u093e \u0930\u093e\u091c\u0915\u094b\u0937\u0940 \u0938\u092e\u0947\u0915\u0928 \u0964<\/li>\n\n\n\n
                      • \u0928\u0908 \u0906\u0930\u094d\u0925\u093f\u0915 \u0928\u0940\u0924\u093f \u090f\u0935\u0902 \u092e\u094c\u0926\u094d\u0930\u093f\u0915 \u092a\u094d\u0930\u0923\u093e\u0932\u0940: \u0928\u0908 \u0935\u094d\u092f\u0935\u0938\u094d\u0925\u093e \u092e\u0947\u0902 RBI \u0915\u0940 \u092d\u0942\u092e\u093f\u0915\u093e \u0964<\/li>\n\n\n\n
                      • \u0906\u092f\u094b\u091c\u0928: \u0915\u0947\u0928\u094d\u0926\u094d\u0930\u0940\u092f \u0906\u092f\u094b\u091c\u0928 \u0938\u0947 \u0938\u093e\u0902\u0915\u0947\u0924\u093f\u0915 \u0906\u092f\u094b\u091c\u0928\u093e \u0924\u0915, \u0935\u093f\u0915\u0947\u0928\u094d\u0926\u094d\u0930\u0940\u0915\u0943\u0924 \u0906\u092f\u094b\u091c\u0928\u093e \u0914\u0930 \u0938\u0902\u0935\u0943\u0926\u094d\u0927\u093f \u0939\u0947\u0924\u0941 \u092c\u093e\u091c\u093e\u0930 \u090f\u0935\u0902 \u0906\u092f\u094b\u091c\u0928\u093e \u0915\u0947 \u092c\u0940\u091a \u0938\u0902\u092c\u0902\u0927: 73\u0935\u093e\u0902 \u090f\u0935\u0902 74\u0935\u093e\u0902 \u0938\u0902\u0935\u093f\u0927\u0928 \u0938\u0902\u0936\u094b\u0927\u0928 \u0964<\/li>\n\n\n\n
                      • \u0928\u0908 \u0906\u0930\u094d\u0925\u093f\u0915 \u0928\u0940\u0924\u093f \u090f\u0935\u0902 \u0930\u094b\u091c\u0917\u093e\u0930: \u0930\u094b\u091c\u0917\u093e\u0930 \u090f\u0935\u0902 \u0917\u0930\u0940\u092c\u0940,\u0917\u094d\u0930\u093e\u092e\u0940\u0923 \u092e\u091c\u0926\u0942\u0930\u0940, \u0930\u094b\u091c\u0917\u093e\u0930 \u0938\u0943\u091c\u0928, \u0917\u0930\u0940\u092c\u0940 \u0909\u0928\u094d\u092e\u0942\u0932\u0928 \u092f\u094b\u091c\u0928\u093e\u090f\u0902, \u0928\u0908 \u0917\u094d\u0930\u093e\u092e\u0940\u0923 \u0930\u094b\u091c\u0917\u093e\u0930 \u0917\u093e\u0930\u0902\u091f\u0940 \u092f\u094b\u091c\u0928\u093e \u0964<\/li>\n<\/ul>\n<\/li>\n<\/ul>\n\n\n\n

                        UPSC Economics Syllabus In Hindi \u0915\u0940 \u0924\u0948\u092f\u093e\u0930\u0940 \u0915\u0947 \u0932\u093f\u090f \u092c\u0947\u0938\u094d\u091f NCERT \u092c\u0941\u0915\u094d\u0938 \u0915\u0940 \u0938\u0942\u091a\u0940 <\/span><\/h2>\n\n\n\n

                        \u092f\u0939\u093e\u0902 UPSC \u0915\u0947 \u0935\u0948\u0915\u0932\u094d\u092a\u093f\u0915 \u0935\u093f\u0937\u092f \u0905\u0930\u094d\u0925\u0936\u093e\u0938\u094d\u0924\u094d\u0930 \u0915\u0940 \u0924\u0948\u092f\u093e\u0930\u0940 \u0915\u0947 \u0932\u093f\u090f NCERT \u0915\u0915\u094d\u0937\u093e 11th \u0938\u0947 12th \u0924\u0915 \u0915\u0940 \u092c\u0941\u0915\u094d\u0938 \u0915\u0940 \u0938\u0942\u091a\u0940 \u0926\u0940 \u091c\u093e \u0930\u0939\u0940 \u0939\u0948\u0902\u0964 \u091c\u093f\u0938\u0915\u0947 \u092e\u093e\u0927\u094d\u092f\u092e \u0938\u0947 \u0906\u092a UPSC \u0905\u0930\u094d\u0925\u0936\u093e\u0938\u094d\u0924\u094d\u0930 \u0915\u0940 \u0924\u0948\u092f\u093e\u0930\u0940 \u0906\u0938\u093e\u0928\u0940 \u0938\u0947 \u0915\u0930 \u0938\u0915\u0924\u0947 \u0939\u0948 \u0915\u094d\u092f\u094b\u0902\u0915\u093f NCERT \u092c\u0941\u0915\u094d\u0938 \u0915\u0940 \u092d\u093e\u0937\u093e \u0936\u0948\u0932\u0940 \u0915\u093e\u092b\u0940 \u0938\u0930\u0932 \u0914\u0930 \u091c\u094d\u091e\u093e\u0928\u0935\u0930\u094d\u0927\u0915 \u0939\u094b\u0924\u0940 \u0939\u0948\u0964 \u091c\u093f\u0938\u0938\u0947 \u0906\u092a \u0905\u0930\u094d\u0925\u0936\u093e\u0938\u094d\u0924\u094d\u0930 \u0935\u093f\u0937\u092f \u092e\u0947\u0902 \u0905\u092a\u0928\u093e \u092c\u0947\u0938 \u092e\u091c\u092c\u0942\u0924 \u0915\u0930 \u0938\u0915\u0924\u0947 \u0939\u0948\u0902:-<\/p>\n\n\n\n