बँक परीक्षा २०२१

अर्थव्यवस्थेतील प्रमुख क्षेत्रांपैकी एक, बँक आपल्या दैनंदिन जीवनात महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावतात. लोक आणि समाजातील आर्थिक गरजा दोन्ही हाताळण्यात पारंगत असलेल्या व्यक्तींच्या मदतीने रोख रकमेपासून कर्ज मंजूर होण्यापर्यंत आणि बाजारात स्थिरता राखण्याचे काम बँक करतात. दरवर्षी लाखो उमेदवारांचे लक्ष्य बँकिंगमध्ये करिअर करण्याचे असते, काही बँकिंग कोर्स घेतात तर काही या क्षेत्रात काम करण्यासाठी स्पर्धात्मक परीक्षांचा मार्ग स्वीकारतात. या परीक्षा नियमितपणे प्रोफेशनल्सची भरती करण्यासाठी आणि त्यांना बँकांच्या साचात ढाळण्यासाठी प्रशिक्षण देण्याकरिता नियमितपणे आयोजित केल्या जातात. या परीक्षा विशेषत: युक्तिवाद, इंग्रजी भाषा, योग्यता, मूलभूत सामान्य ज्ञान इत्यादी विभागांमधील उमेदवारांचे ज्ञान तपासण्यासाठी बनविल्या गेल्या आहेत. जर तुम्हालाही बँक कर्मचारी म्हणून घेण्याची इच्छा असेल तर हा ब्लॉग तुम्हाला अव्वल बँक परीक्षांबद्दल स्पष्ट करण्यास मदत करेल.

बँक परीक्षा (Bank Exams) आढावा

टॉपच्या स्पर्धात्मक बँक परीक्षांची रचना बहुतेक विद्यार्थ्यांच्या कौशल्य पारखण्यासाठीच आहे. या चाचण्या प्राथमिक (प्रिलिम्स) परीक्षा, मुख्य (मेन्स) परीक्षा आणि मुलाखत अशा प्रामुख्याने ३ टप्प्यात घेतल्या जातात. सर्व ३ टप्प्यांना सामान महत्व आहे आणि भरती पद मिळविण्यासाठी उमेदवारांना प्रत्येक टप्प्यासाठी पात्र ठरावे लागते. सर्व परीक्षा ऑनलाईन घेण्यात येतात आणि त्यांमध्ये ऑब्जेक्टिव्ह प्रश्न असतात. प्रत्येक अचूक उत्तरासाठी विद्यार्थ्यांना १ गुण देण्यात येतो आणि चुकीच्या उत्तरासाठी १/४ गुण वजा केला जातो. मुख्यतः परीक्षेत ५ विभाग असतात,

• रीझनिंग क्षमता (मुख्य आणि प्रिलिम्स)
• इंग्रजी भाषा (मुख्य आणि प्रीलिम्स)
• क्वांटिटेटिव्ह ऍप्टिट्यूड (मुख्य आणि प्रीलिम्स)
• सामान्य / अर्थव्यवस्था / वित्तीय / बँकिंग जागरूकता (मुख्य)
• संगणक योग्यता (मुख्य)

बँक परीक्षांचे प्रकार

त्यांनी पास केलेल्या परीक्षेनुसार बँकांमध्ये काम करणार्‍या कर्मचार्‍यांची भूमिका बदलू शकते. देशातील राष्ट्रीय आणि राज्य पातळीवर घेण्यात आलेल्या चाचण्यांच्या आधारे बँक परीक्षांचे ३ विस्तृत प्रकारात वर्गीकरण केले जाऊ शकते. बँकेत वेगवेगळ्या स्तरावर काम करणार्‍या प्रोफेशनल्सची भूमिका आणि जबाबदारी यांचे वर्णन खालीलप्रमाणे:

बँक एसओ – विशेषज्ञ अधिकारी

बँक एसओची जबाबदारी ते ज्या विभागामध्ये काम करत आहेत त्यावर अवलंबून असतात. ते मार्केटिंग अधिकारी, एचआर व्यवस्थापक, कृषी अधिकारी, आयटी अधिकारी, कायदा अधिकारी म्हणून काम करण्यास पात्र आहेत. बँक एसओ होण्याची परीक्षा आणि पात्रता पोस्टनुसार वेगवेगळी असते.

बँक पीओ – परिवीक्षा अधिकारी

संपूर्ण शाखेत अकॉउंटिंग, वित्त, गुंतवणूक आणि बिलिंग मॅनेज करावे लागते. कर्ज, बजेट आणि गुंतवणूक व्यवस्थापनातही हे सामील असतात. खाती आणि धनादेशाशी संबंधित ग्राहकांचे प्रश्न हाताळतात.

बँक क्लर्क

ग्राहकांशी समोरासमोर व्यवहार करतात. ग्राहकांची कागदपत्रे तपासतात आणि त्यांच्या मूलभूत गरजांसाठी मदत करतात. ग्राहकांची खाती अपडेट करतात.

परीक्षेचे वेळापत्रक २०२१-२२

नवीन वर्ष नवीन संधी येतात. आपण इच्छुक बँकर असल्यास आपण २०२१-२२ बँक परीक्षांचे परीक्षेचे वेळापत्रक तपासले पाहिजेः

• परीक्षा – आयबीपीएस एसओ (विशेषज्ञ अधिकारी) २०२१
  नोंदणी तारीख – सूचनाः २०२० नोव्हेंबरचा पहिला आठवडा, ऑनलाईन नोंदणीः २० नोव्हेंबर २०२० चा प्राथमिक आठवडा
  परीक्षेची तारीख – परीक्षाः डिसेंबर २०२० चा तिसरा आठवडा, मुख्य परीक्षा: जानेवारी २०२१ चा चौथा आठवडा
• परीक्षा – आयबीपीएस पीओ २०२१
  नोंदणी तारीख – ऑगस्ट २०२१ चा दुसरा आठवडा
  परीक्षेची तारीख – प्रारंभिक परीक्षाः २०२१ ऑक्टोबरचा पहिला आठवडा, मुख्य परीक्षाः नोव्हेंबर २०२१ चा तिसरा आठवडा
• परीक्षा – आयबीपीएस क्लर्क २०२१
  नोंदणी तारीख – सप्टेंबर २०२१ – ऑक्टोबर २०२१ दरम्यान
  परीक्षेची तारीख – प्रारंभिक परीक्षा: डिसेंबर २०२१, मुख्य परीक्षा: जानेवारी २०२२
• परीक्षा – आयबीपीएस आरआरबी अधिकारी (ग्रेड बी) २०२१
  नोंदणी तारीख – ऑनलाईन नोंदणी: जुलै २०२१
  परीक्षेची तारीख – प्रारंभिक परीक्षाः स्केल १ अधिकारी: ऑगस्ट २०२१ चा पहिला आठवडा, कार्यालय सहाय्यक: ऑगस्ट-सप्टेंबर २०२१
• मुख्य परीक्षा: स्केल १ अधिकारी: सप्टेंबर २०२१, कार्यालय सहाय्यक: ऑक्टोबर २०२१
  परीक्षा – आयबीपीएस आरआरबी परीक्षा २०२१
  नोंदणी तारीख – जुलै २०२१
  परीक्षेची तारीख – परीक्षेची तारीख: ३, ४ आणि ११ ऑगस्ट २०२१
• परीक्षा – एसबीआय क्लर्क २०२१
  नोंदणी तारीख – जानेवारी २०२१
  परीक्षेची तारीख – प्रारंभिक परीक्षा: जुलै २०२१ मुख्य परीक्षा: ५ ऑगस्ट २०२१
• परीक्षा – एसबीओ एसओ (विशेषज्ञ अधिकारी २०२१)
  नोंदणी तारीख – अधिसूचना जारी: जानेवारी २०२१
  नोंदणी: जानेवारी २०२१
  परीक्षेची तारीख – लेखी परीक्षा: फेब्रुवारी २०२१
• परीक्षा – एसबीआय पीओ २०२१
  नोंदणी तारीख – एप्रिल-मे २०२१
  परीक्षेची तारीख – प्रारंभिक परीक्षा: जुलै २०२१, मुख्य परीक्षाः ऑगस्ट २०२१
• परीक्षा – आरबीआय एसओ २०२१
  नोंदणी तारीख – अधिसूचना: ऑगस्ट २०२१, ऑनलाईन नोंदणी: ऑगस्ट ते सप्टेंबर २०२१
  परीक्षेची तारीख – लेखी परीक्षा: ऑक्टोबर २०२१, मुलाखती: डिसेंबर २०२१
• परीक्षा – आरबीआय सहाय्यक २०२१
  नोंदणी तारीख – अधिसूचना: ऑक्टोबर २०२१, ऑनलाईन नोंदणी: ऑक्टोबर ते नोव्हेंबर २०२१
  परीक्षेची तारीख – प्रारंभिक परीक्षा: जानेवारी २०२२, मुख्य परीक्षा: फेब्रुवारी २०२२
• परीक्षा – नाबार्ड २०२१
  नोंदणी तारीख – मार्च-एप्रिल २०२१
  परीक्षेची तारीख – प्रारंभिक परीक्षा: मे २०२१, मुख्य परीक्षा: जून २०२१
• परीक्षा – आरबीआय ग्रेड बी २०२१
  नोंदणी तारीख – जून-जुलै २०२१
  परीक्षेची तारीख – प्रारंभिक परीक्षा: ऑगस्ट २०२१, मुख्य परीक्षा: सप्टेंबर २०२१

टॉप बँक परीक्षा २०२१ (Bank Exams 2021)

बँक परीक्षांची तयारी कशी करावी? याचे उत्तर शोधण्यापूर्वी त्यांच्यासाठी उपलब्ध पर्याय माहित असणे आवश्यक आहे. २०२० मध्ये आपले करियर वाढविण्यास आपल्याला मदत करू शकणार्‍या निवडक बँक परीक्षांची यादी खालीलप्रमाणे,

एसबीआय पीओ (भारतीय स्टेट बँक)

वार्षिक, स्टेट बँक ऑफ इंडिया एसबीआयच्या शाखांमध्ये प्रोबेशनरी ऑफिसर पदासाठी राष्ट्रीय स्तरावरील परीक्षा घेते. सर्वात जुनी आणि प्रमुख बँक परीक्षांपैकी एक असल्याने एसबीआय पीओने परीक्षेला बसणार्‍या उमेदवारांच्या एकूण कौशल्यांचे आकलन करण्याचे उद्दीष्ट ठेवले आहे. या परीक्षेसाठी अर्ज करण्याची प्रक्रिया एप्रिल २०२१ पासून सुरू होईल.

पातळी	प्रश्नांची संख्या	एकूण गुण	कालावधी
प्रारंभिक	100	100	1 तास
मुख्य	155	200	3 तास

आयबीपीएस पीओ (इन्स्टिट्यूट ऑफ बँकिंग पर्सोनेल सिलेक्शन)

सर्व सार्वजनिक बँकांच्या प्रोबेशनरी ऑफिसर पदासाठी उमेदवारांची भरती करण्याकरिता, इन्स्टिट्यूट ऑफ बँकिंग पर्सोनेल सिलेक्शन आयबीपीएस पीओ परीक्षेचे आयोजन करते. निवडलेले अर्जदार बँक ऑफ इंडिया, कॅनरा बँक, ओरिएंटल बँक ऑफ कॉमर्स आदींमध्ये कार्यरत आहेत. अर्ज प्रक्रिया ऑगस्ट २०२१ च्या पहिल्या आठवड्यापासून सुरू होईल.

पातळी	प्रश्नांची संख्या	एकूण गुण	कालावधी
प्रारंभिक	100	100	1 तास
मुख्य	200	200	2 तास 20 मिनिटे

आरबीआय ग्रेड बी (रिझर्व्ह बँक ऑफ इंडिया)

जर आपण भारताच्या सर्वोच्च संस्थेमध्ये प्रवेश करण्याचे स्वप्न पाहत असाल तर त्यासाठी आरबीआय ग्रेड बी परीक्षा आपला प्रवेशद्वार ठरू शकते. ही सर्वात प्रसिद्ध बँक परीक्षांपैकी एक आहे आणि या एकमेव मार्गाद्वारे तुम्ही रिझर्व्ह बँक ऑफ इंडियामध्ये काम करू शकता. या परीक्षेच्या माध्यमातून उमेदवार आरबीआयमध्ये अधिकारी स्तरीय पदांवर विराजमान होऊ शकतात. इतर स्पर्धात्मक परीक्षांप्रमाणे आरबीआय ग्रेड ब परीक्षेच्या प्राथमिक परीक्षेत ४ विभाग आहेत, उमेदवारांना २ तासांत २०० प्रश्न सोडवावे लागतात आणि मुख्य परीक्षेत ३ स्वतंत्र पेपर आहेत.

पेपर्स (मुख्य)	वर्णन	वेळ	गुण
पेपर 1	अर्थशास्त्र आणि सामाजिक समस्या	90 मिनिटे	100
पेपर 2	इंग्रजी (वर्णनात्मक)	90 मिनिटे	100
पेपर 3	फायनान्स मॅनेजमेंट	90 मिनिटे	100

विषय (प्रारंभिक)	प्रश्नांची संख्या	एकूण गुण
जनरल अवेअरनेस	80	80
तर्क	60	60
इंग्रजी भाषा	30	30
क्वांटिटेटिव्ह ऍप्टिट्यूड	30	30
एकूण	200	200

नाबार्ड ग्रेड अ आणि बी अधिकारी

दरवर्षी नॅशनल बँक फॉर अ‍ॅग्रीकल्चर अँड रूरल डेव्हलपमेंट अनेक पदांच्या राष्ट्रीय स्तरावरील भरती परीक्षांचे आयोजन करते. नाबार्ड ग्रेड अ आणि बी सहाय्यक व्यवस्थापक पदासाठी उमेदवारांची भरती केली जाते. २०२१ सालच्या अग्रगण्य बँकेच्या या परीक्षेसाठी अर्ज करण्याची शेवटची तारीख १२ जानेवारी २०२१ आहे. वर नमूद केलेल्या विभागांव्यतिरिक्त प्राथमिक परीक्षेत आणखी दोन विभाग असतील ज्यात एकूण २०० गुणांचे २०० प्रश्न असतील. उपस्थित उमेदवारांना २ तासांत  ते सोडवणे आवश्यक आहे. दुसर्‍या भागात आर्थिक आणि सामाजिक मुद्दा, कृषी आणि ग्रामीण विकास यांचा समावेश आहे.

पेपर्स (मुख्य)	वर्णन	वेळ	गुण
पेपर 1	इंग्रजी (वर्णनात्मक)	90 मिनिटे	100
पेपर 2	शेती	90 मिनिटे	100
पेपर 3	वित्त व व्यवस्थापन,स्टॅटिस्टिक्स, विकास अर्थशास्त्र	90 मिनिटे	100

एसबीआय क्लर्क

स्टेट बँक ऑफ इंडियाकडून क्लर्क संवर्ग किंवा कनिष्ठ सहाय्यकांच्या पदांकरिता उमेदवारांच्या चाचणीसाठी आणि त्यांची निवड करण्यासाठी ही स्पर्धा परीक्षा दरवर्षी घेतली जाते. परीक्षा क्लर्क स्तरावरील भरतीसाठी असल्याने परीक्षेचे फक्त दोन टप्पे (प्रीलिम्स व मेन्स) आहेत. एसबीआय क्लर्क परीक्षेचा पॅटर्न इतर परीक्षांपेक्षा थोडा वेगळा आहे. दोन्ही टप्प्यांचे तपशीलवार वर्णन खालीलप्रमाणे:

विभाग (प्रारंभिक)	प्रश्नांची संख्या	कालावधी	एकूण गुण
संख्यात्मक क्षमता	35	20 मिनिटे	80
इंग्रजी भाषा	30	20 मिनिटे	60
तर्क	35	20 मिनिटे	30
एकूण	100	60 मिनिटे	100

विभाग (प्रारंभिक)	प्रश्नांची संख्या	कालावधी	एकूण गुण
सामान्य इंग्रजी	40	35 मिनिटे	40
सामान्य/आर्थिक अवेअरनेस	50	35 मिनिटे	50
तर्क क्षमता आणि संगणक योग्यता	50	45 मिनिटे	60
क्वांटिटेटिव्ह ऍप्टिट्यूड	50	45 मिनिटे	60
एकूण	190	160 मिनिटे	200

बँक परीक्षा २०२१ (Bank Exams 2021) चा अभ्यासक्रम

प्रत्येक पदाचा अभ्यासक्रम वेगळा असू शकतो आणि पदानुसार तो बदलू शकतो. तथापि, असे काही विषय आहेत जे सर्व परीक्षांमध्ये समान आहेत. आपल्याला परीक्षेची तयारी करण्यास मदत करतील असे समान विषय बघून घ्या,

विषयाचे नाव – क्वांटिटेटिव्ह ऍप्टिट्यूड
माहिती – साधे व्याज आणि चक्रवाढ व्याज, टक्केवारी आणि सरासरी, वेळ आणि कार्य, मालिका, आकडेवारी आणि निर्देशांक, क्रमांक प्रणाली, रेशो आणि प्रमाण इ.

विषयाचे नाव – इंग्रजी भाषा
संदर्भ – वाक्य दुरुस्ती, त्रुटी शोधणे, एक-शब्द बदल, जंबल्ड सेन्टेन्स, वाचन आकलन

विषयाचे नाव – तर्क क्षमता
सदर्भ – कोडिंग-डिकोडिंग, लॉजिकल रीझनिंग, अल्फान्यूमेरिक सीरिज, नॉन-व्हर्बल रीझनिंग, कोडेड असमानता, रँकिंग/वर्णमाला चाचणी इ.

विषयाचे नाव – सामान्य ज्ञान आणि चालू घडामोडी
संदर्भ – अर्थव्यवस्था आधारित चालू घडामोडी, घटना, बँकिंग न्यूज, सरकारी योजना, राष्ट्रीय व आंतरराष्ट्रीय कार्यक्रम, भारतीय इतिहास इ.

या बँक परीक्षांशिवाय, बॅंकांचा बारकाईने अभ्यास करण्यासाठी ग्रॅज्युएशननंतर बँकिंग कोर्ससाठीही साइन अप करू शकता. बँक मॅनेजर कसे व्हावे या आपल्या प्रश्नाचे उत्तर देणारा कोर्स शोधण्यासाठी, Leverage Edu आपली मदत करू द्या. आमच्या तज्ञांच्या संपर्कात रहा आणि आपल्या करिअरला मार्गी लावा!